Đau dạ dày, hay còn gọi là viêm dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng, là căn bệnh phổ biến ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm nhiễm khuẩn Helicobacter pylori, lạm dụng thuốc giảm đau NSAIDs, stress kéo dài, chế độ ăn uống không khoa học hoặc lạm dụng rượu bia.
Ngoài phương pháp điều trị bằng thuốc, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng việc lựa chọn thực phẩm hợp lý có thể hỗ trợ làm dịu các triệu chứng đau dạ dày, giảm viêm và tăng tốc độ phục hồi niêm mạc dạ dày.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích các thực phẩm có tác dụng giảm đau dạ dày hiệu quả dựa trên bằng chứng khoa học.

Chuối – Thực phẩm tạo lớp màng bảo vệ tự nhiên cho dạ dày

Chuối là một trong những loại trái cây lý tưởng dành cho người bị đau dạ dày nhờ khả năng tạo lớp phủ bảo vệ niêm mạc và điều hòa độ pH dạ dày. Chuối chín chứa hàm lượng lớn pectin – một loại polysaccharide tự nhiên có khả năng tạo thành lớp gel trong dạ dày, giúp bảo vệ niêm mạc khỏi sự tấn công của axit dạ dày và dịch tiêu hóa.

Theo một nghiên cứu đăng trên World Journal of Gastroenterology năm 2017, pectin trong chuối không chỉ làm dịu vết viêm mà còn hỗ trợ tăng trưởng lợi khuẩn, từ đó phục hồi hệ vi sinh vật đường tiêu hóa.

Ngoài ra, chuối chứa nhiều kali – khoáng chất cần thiết giúp trung hòa axit, duy trì cân bằng điện giải, ngăn ngừa co thắt cơ trơn trong thành dạ dày, làm giảm cảm giác đau và đầy bụng. Chuối cũng chứa hợp chất dopamine và catechin – hai chất chống oxy hóa mạnh giúp chống lại tổn thương do gốc tự do gây ra.

Hướng dẫn sử dụng:
Ưu tiên ăn chuối chín vàng tự nhiên, tránh chuối xanh hoặc chuối sấy khô. Ăn 1-2 quả chuối vào buổi sáng khi bụng hơi đói hoặc trước bữa ăn nhẹ 30 phút để đạt hiệu quả bảo vệ dạ dày tối ưu.

Lưu ý:
Một số người nhạy cảm với FODMAPs (carbohydrate lên men) trong chuối có thể bị đầy hơi nhẹ, cần điều chỉnh lượng ăn phù hợp.

Ăn chuối có tác dụng gì? Tổng hợp 9 công dụng tuyệt vời từ trái chuối

Sữa chua – Phục hồi hệ vi sinh đường ruột và hỗ trợ miễn dịch

Sữa chua là nguồn thực phẩm giàu probiotics, giúp khôi phục sự cân bằng hệ vi sinh vật đường tiêu hóa. Các chủng vi khuẩn có lợi như Lactobacillus acidophilus và Bifidobacterium bifidum đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu có khả năng ức chế Helicobacter pylori, giảm viêm niêm mạc dạ dày và cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.

Một nghiên cứu lâm sàng công bố trên Journal of Digestive Diseases (2015) cho thấy rằng việc tiêu thụ sữa chua lên men tự nhiên giúp làm giảm mức độ nhiễm H. pylori và cải thiện đáng kể các chỉ số viêm nhiễm dạ dày.

Probiotics còn giúp tăng cường hàng rào miễn dịch đường ruột, giảm nguy cơ tái phát viêm dạ dày mãn tính và hỗ trợ quá trình tái tạo tổ chức mô dạ dày bị tổn thương.

Hướng dẫn sử dụng:
Nên sử dụng sữa chua không đường, nguyên chất hoặc sữa chua Greek (Hy Lạp) để tránh hấp thụ lượng đường dư thừa gây tăng tiết axit. Ăn sau bữa chính khoảng 30 phút giúp hấp thu lợi khuẩn tốt hơn.

Lưu ý:
Đối với những người bất dung nạp lactose, nên chọn sữa chua không lactose hoặc sữa chua làm từ sữa hạt để tránh gây đầy bụng, khó tiêu.

Ăn sữa chua có tác dụng gì? | Vinmec

Gừng – Hỗ trợ giảm viêm và giảm co thắt dạ dày hiệu quả

Gừng (Zingiber officinale) là một trong những loại thảo dược được nghiên cứu nhiều nhất về tác dụng tiêu hóa. Thành phần hoạt tính chính của gừng là gingerol và shogaol, có đặc tính chống viêm, giảm đau, kháng khuẩn và chống oxy hóa mạnh mẽ.

Các nghiên cứu, trong đó có nghiên cứu được công bố trên Journal of Medicinal Food (2013), đã chỉ ra rằng gừng có thể làm giảm sự sản sinh cytokine gây viêm như TNF-alpha và IL-1beta, đồng thời làm dịu các cơn co thắt cơ trơn trong dạ dày, giảm cảm giác đau và buồn nôn.

Gừng cũng thúc đẩy nhu động ruột, giảm tình trạng đầy hơi, chướng bụng thường gặp ở bệnh nhân viêm dạ dày.

Hướng dẫn sử dụng:
Có thể pha trà gừng bằng cách đun 5-7 lát gừng tươi với 200 ml nước trong 10 phút, uống ấm trước bữa ăn 20-30 phút. Ngoài ra, có thể dùng bột gừng khô pha loãng trong nước ấm.

Lưu ý:
Không nên sử dụng gừng quá liều (hơn 5g/ngày) hoặc dùng gừng tươi sống khi dạ dày đang loét nặng vì có thể gây kích thích mạnh.

7 tác dụng phụ của gừng nhất định phải biết

Yến mạch – Bổ sung chất xơ hòa tan bảo vệ niêm mạc dạ dày

Yến mạch là thực phẩm giàu beta-glucan – một loại chất xơ hòa tan đặc biệt có tác dụng làm dịu lớp niêm mạc dạ dày, giảm viêm, và hỗ trợ hình thành lớp màng gel bảo vệ. Khi đi vào dạ dày, beta-glucan tạo ra một lớp nhớt bao phủ niêm mạc, giảm tiếp xúc trực tiếp với axit và enzym tiêu hóa.

Theo nghiên cứu của International Journal of Molecular Sciences (2020), beta-glucan còn giúp điều hòa đáp ứng miễn dịch niêm mạc, kích thích sản xuất cytokine chống viêm như IL-10, từ đó làm giảm mức độ viêm nhiễm.

Ngoài ra, yến mạch có khả năng ổn định đường huyết, giảm tiết axit dạ dày thái quá và cải thiện triệu chứng ợ nóng, buồn nôn.

Hướng dẫn sử dụng:
Nấu cháo yến mạch mềm với nước hoặc sữa thực vật không đường, có thể thêm chuối chín nghiền hoặc mật ong nguyên chất. Ăn vào buổi sáng hoặc tối để hỗ trợ tiêu hóa nhẹ nhàng.

Lưu ý:
Nên chọn yến mạch nguyên hạt hoặc yến mạch cán dẹt thay vì yến mạch ăn liền chế biến sẵn, vì sản phẩm ăn liền thường chứa đường và phụ gia gây kích thích dạ dày.

Lợi ích tuyệt vời của một loại chất xơ đặc biệt có trong yến mạch

Khoai lang – Cung cấp tiền chất vitamin A giúp phục hồi dạ dày

Khoai lang là nguồn thực phẩm giàu chất xơ tự nhiên, tinh bột kháng (resistant starch) và beta-carotene. Beta-carotene khi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành vitamin A, một vi chất cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào niêm mạc và tăng cường hàng rào bảo vệ dạ dày.

Nghiên cứu từ Nutrition Research Reviews (2018) cho thấy vitamin A có vai trò thúc đẩy tổng hợp mucin – một glycoprotein quan trọng trong chất nhầy dạ dày, bảo vệ bề mặt khỏi sự bào mòn của axit.

Khoai lang còn chứa hợp chất anthocyanin – một chất chống oxy hóa có tác dụng giảm viêm, bảo vệ tế bào dạ dày khỏi tổn thương do stress oxy hóa.

Hướng dẫn sử dụng:
Hấp hoặc nướng khoai lang chín kỹ. Ăn khoai lang vào bữa phụ buổi chiều hoặc tối. Kết hợp với rau xanh để hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.

Lưu ý:
Không nên ăn khoai lang quá nhiều trong một lần (hơn 300g), tránh gây dư thừa tinh bột và lên men sinh hơi trong ruột.

Khoai lang, thực phẩm rẻ tiền tốt cho sức khỏe

Nước dừa – Bổ sung chất điện giải tự nhiên và làm dịu axit dạ dày

Nước dừa là thức uống tự nhiên chứa nhiều kali, magie và natri, có tác dụng cân bằng điện giải, trung hòa dịch vị axit, làm giảm cảm giác nóng rát và ợ chua.

Một nghiên cứu sơ bộ từ Asian Pacific Journal of Tropical Medicine (2016) cho thấy nước dừa còn chứa acid lauric – một acid béo trung bình chuỗi (MCFA) có khả năng kháng khuẩn tự nhiên, giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn dạ dày.

Ngoài ra, nước dừa còn giàu cytokinins – một loại hormone thực vật giúp điều chỉnh tốc độ phân chia tế bào và hỗ trợ chữa lành mô bị tổn thương.

Hướng dẫn sử dụng:
Nên uống nước dừa tươi nguyên chất, tránh các sản phẩm đóng chai có thêm đường. Uống từ 150–200 ml mỗi lần, khoảng 1–2 lần/ngày tùy thể trạng.

Lưu ý:
Không nên uống nước dừa quá lạnh hoặc khi bụng đang đói vì có thể gây co thắt nhẹ.

Nước dừa bổ dưỡng nhưng nhiều người uống sai cách

Nghệ – Chất kháng viêm tự nhiên giúp tái tạo niêm mạc dạ dày

Nghệ (Curcuma longa) từ lâu đã được biết đến trong y học cổ truyền Á Đông và Ayurvedic với vai trò là "thần dược" cho các bệnh về tiêu hóa, đặc biệt là viêm loét dạ dày tá tràng. Hoạt chất sinh học chính trong nghệ là curcumin – một polyphenol mạnh mẽ có đặc tính kháng viêm, chống oxy hóa, diệt khuẩn và phục hồi mô.

Các nghiên cứu hiện đại, chẳng hạn nghiên cứu đăng trên Phytotherapy Research (2019), đã xác nhận rằng curcumin có thể:

Ức chế sự hoạt động của các cytokine gây viêm như TNF-α, IL-6 và NF-κB.
Giảm sản sinh gốc tự do ROS (Reactive Oxygen Species), hạn chế tổn thương tế bào niêm mạc.
Kích thích tăng sinh các yếu tố bảo vệ như prostaglandin E2, góp phần duy trì lớp nhầy bảo vệ dạ dày.
Giảm tiết axit dịch vị một cách tự nhiên, từ đó làm dịu các vết loét và đau.

Đặc biệt, một nghiên cứu lâm sàng công bố trên World Journal of Gastroenterology (2015) cho thấy việc sử dụng curcumin liều thấp kết hợp với thuốc điều trị truyền thống giúp rút ngắn thời gian lành vết loét, giảm tái phát rõ rệt so với nhóm chỉ dùng thuốc.

Ngoài ra, curcumin còn có khả năng tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori – tác nhân chính gây ra phần lớn các ca viêm loét dạ dày hiện nay.

Hướng dẫn sử dụng:

Có thể sử dụng tinh bột nghệ nguyên chất (loại đã tách dầu và chì) pha với nước ấm hoặc mật ong nguyên chất.
Liều dùng tham khảo: 1–2 thìa cà phê tinh bột nghệ mỗi ngày, chia làm 2 lần sau ăn.
Ngoài ra, các sản phẩm chứa curcumin bào chế công nghệ nano hoặc phytosome cũng giúp tăng khả năng hấp thu gấp nhiều lần so với nghệ thông thường.

Lưu ý:

Không nên sử dụng nghệ khi đang dùng thuốc chống đông máu như warfarin, aspirin vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
Với những trường hợp sỏi mật, tắc mật, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng nghệ liều cao.
Nghệ có thể gây hơi nóng nếu sử dụng quá liều, nên bắt đầu với liều thấp để kiểm tra khả năng dung nạp.

Nghệ - Nhà thuốc FPT Long Châu

Kết luận

Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ phục hồi dạ dày tổn thương. Tuy nhiên, thực phẩm chỉ mang tính hỗ trợ. Người bệnh cần được bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa thăm khám để chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp nếu đau kéo dài, xuất huyết tiêu hóa hoặc giảm cân bất thường.

Một lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, kiểm soát stress cùng với việc bổ sung các thực phẩm như chuối, sữa chua, gừng, yến mạch, khoai lang và nước dừa sẽ góp phần lớn giúp bạn giảm nhẹ đau dạ dày và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi, yêu cầu, góp ý hoặc phản hồi nào về sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi, bạn có thể liên hệ với chúng tôi qua các kênh sau: